พระธาตุขามแก่น เจดีย์ที่มีรูปทรงงดงาม สูงประมาณ 10 ม. มีฐานเป็นรูปบัวคว่ำ ผังสี่เหลี่ยมสอบขึ้นด้านบน ปลายยอดเป็นฉัตรทอง องค์เรือนธาตุซึ่งเป็นรูปดอกบัวตูม ย่อมุมไม้สิบสองด้านทิศตะวันออกติดกับองค์พระธาตุ มีสิมหรือโบสถ์เก่าซึ่งสร้างคู่กับพระธาตุมาแต่โบราณ เป็นสถาปัตยกรรมแบบล้านช้างรูปทรงสวยงาม ลายฉลุไม้ที่หน้าบัน ช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ และลายรวงผึ้งที่บริเวณซุ้มด้านหน้า ฝีมือประณีตงดงาม ฝาผนังบริเวณ ประตูสิมมีภาพวาดฝีมือชาวบ้านรูปตำรวจถือปืนยาวเป็นทวารบาล

ตำนานพระธาตุแก่นขาม หลังจากที่พระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน เจ้าเมืองทั้งหลายร่วมใจกันสร้างพระธตุพนม(จ.นครพนม) เพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ กษัติย์โมริยะแห่งนครโมรีย์ (ปุจจุบันอยู่ในเขตประเทศกัมพูชา) พร้อมทั้งพระอรหันต์เก้วองค์ ได้อัญเชิญพระอังคารของพระุทธเจ้าออกเดินทางไปเพื่อร่วมบรรจุลงในพระธาตุพนม

ขณะเดินทางมาถึงบริเวณที่ต่อมาเป็นที่ตั้งพระธาตุขามแกานซึ้งเป็นที่ดอนมีน้ำไหลผ่านโดยรอบและต้นมัขามยืนต้นจนตายแหลือแต่แก่นต้นหนึ่ง ได้หยุดค้างแรมและอัญเชิญพระอังคารไว้บนแก่นไม้มะขามนั้น รุ่งเช่าเมื่อ้เินทางต่อไปจนถึง จ. นครพนมก็พบว่า พระธาตุพนมสร้างเสร็จแล้ว ไม่สามารถบรรจุพระอังคารลงได้ จึงเดินทางกลับตามเส้นทางเดิม พบต้นมะขามที่เดิมยืนต้นตายนั้นกลับแตกกิ่งแตกใบสะพรั่งเป็นที่น่าอัศจรรย์ เห็นเป็นศุภนิมิตร จึงร่วมกันสร้างพระธาตุครอบต้นมะขามนั้น โดยบรรจุพระอังคารพระพุทธเจ้าไว้พร้อมด้วยแก้วแหวนเงินทองจำนวนมาก เป็นที่มาของพระธาตุขามแก่นและเมืองขามแก่นโบราณ ซึางก็คือเมืองขอนแก่่นนั่นเอง